|
«إِمْسَاكٌ بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْرِيحٌ بِإِحْسَانٍ»
«яхшилик билан олиб қолиш ёки яхшилик билан ажрашиш», дедилар.27 Ибн Абу Ҳотимнинг Абу Разин Асадий йўлидан қилган ривоятида учинчиси қаерда, деган саволга Пайғамбар с.а.в.,
«اَلتَّسْرِيحُ بِإِحْسَانٍ»
«яхшилик билан ажрашиш», деб жавоб берганлар.
Шундан кейин Аллоҳ Таоло эрларнинг ўз аёлларига берган маҳрларидан бирор нарсани талоқ эвазига олишлари жоиз эмаслигини баён қиляпти. Агар эр хотинини талоқ қилмоқчи бўлса, яхшилик билан талоқ қилсин. Аёлидан ўзи берган бирор нарсани олиш учун унга зуғум ўтказмасин.
وَلاَ يَحِلُّ لَكُمْ أَن تَأْخُذُواْ مِمَّا آتَيْتُمُوهُنَّ شَيْئاً
(Ва сизлар учун уларга (хотинларингизга) берган нарсаларингизда (уларнинг маҳрларидан) бирон нарсани қайтариб олишингиз дуруст бўлмайди).
Лекин Аллоҳ Таоло эр аёлидан эваз олиши мумкин бўлган бир ҳолатни истисно ҳам қилиб қўйяпти. Бу ҳолатнинг номи хулъдир. Унда аёл эрини ёмон кўриб қолади, эри билан яшашни истамайди. Ажралишга эри эмас, унинг ўзи сабабчи бўлади. Мана шу ҳолатда аёл эрига, мени қўйиб юборсангиз, берган маҳрингизни қайтариб бераман, деган таклифни қилиши мумкин. (Маҳрдан – эрнинг ўзи аёл учун сарфлаган маблағдан ортичқаси олинмайди). Халифанинг ёки халифа ноибининг изни билан эридан ажрашади ва никоҳ бекор қилинади. Шундан кейин эр уни қайтариб ололмайди. Қайтариб олиши учун қайтадан никоҳ қилиниши, қайтадан маҳр тайинланиши шарт бўлади.
Хўш, нима учун хулъ аёл сабабли бўлади, дедик. Бу гапимизга Қуръондан ҳам, суннатдан ҳам далил бор. Қуръондан далил шуки, талоқ қилиш эрнинг қўлидадир. Агар у аёлини ёқтирмаса ёки у билан яшашни истамаса, уни талоқ қилиш имконига эга. Аллоҳ унга аёлига зарар қилишни, унга берган бирор нарсасини қайтариб олиш учун унга зуғум ўтказишни ҳаром қилди. У хоҳласа, аёлини яхшилик билан олиб қолсин, хоҳламаса, яхшилик билан ажрашсин. Аллоҳ Таоло айтади:
وَإِذَا طَلَّقْتُمُ النَّسَاء فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ سَرِّحُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ وَلاَ تُمْسِكُوهُنَّ ضِرَاراً لَّتَعْتَدُواْ
– „Қачон хотинларингизни талоқ қилсангизлар ва уларнинг идда муддатлари битиб қолса, бас, уларни яхшилик билан олиб
(27) Дуррул Мансур: 2/664. Тафсири Ибн Касир: 1/273. Муҳаззаб: 2/78.
41-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232